ໝວດ: ການສື່ສານ.
ປະເພດ: ແບບຝຶກຫັດ.
ເວລາ: 10 ນາທີ.
ການໝູນໃຊ້: ໃຊ້ໃນຊີວິດປະຈຳວັນ.
ບົດຮຽນການໝູນໃຊ້ໂດຍ: ພັນຖິ່ນ.
“ການຮ້ອງຂໍແບບມີປະສິດທິຜົນ”
ການຮ້ອງຂໍໃຫ້ຜູ້ອື່ນໄດ້ລົງມືປະຕິບັດ ຫຼື ປັບປ່ຽນພຶດຕິກຳ ເປັນເລື່ອງທີ່ມີຄວາມທ້າທາຍຫຼາຍ ຍ້ອນວ່າ ແຕ່ລະຄົນທີ່ໄດ້ຮັບການຮ້ອງຂໍ ກໍ່ຈະຕີຄວາມໝາຍແຕກຕ່າງກັນໄປ ດັ່ງນັ້ນ ການຮ້ອງຂໍທີ່ດີ ຈະຕ້ອງບໍ່ແມ່ນການຂົ່ມຂູ່, ການສັ່ງ, ການເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມຮູ້ສຶກໄປໃນທາງທີ່ບໍ່ດີ.
ອີງຕາມຂອບການສື່ສານທີ່ບໍ່ໃຊ້ຄວາມຮຸນແຮງ[1] ການຮ້ອງຂໍທີ່ມີປະສິດທິຜົນ ແບ່ງເປັນສາມສ່ວນປະກອບສໍາຄັນ. ທໍາອິດ, ສຸມໃສ່ສິ່ງທີ່ພວກເຮົາຕ້ອງການເຮັດ ຫຼາຍກວ່າສິ່ງທີ່ຜິດພາດ. ອັນທີສອງ, ເປັນການກະທໍາທີ່ສະເພາະເຈາະຈົງ. ສຸດທ້າຍ, ເປັນຄໍາຮ້ອງຂໍ ບໍ່ແມ່ນຄຳສັ່ງ.
ເປົ້າໝາຍ: ເພື່ອຊ່ວຍໃຫ້ຜູ້ທີ່ຈະຮ້ອງຂໍໃນເລື່ອງໃດໜຶ່ງ ສາມາດຮ້ອງຂໍໄດ້ຢ່າງຊັດເຈນ ມີປະສິດທິຜົນ.
ຄຳແນະນຳ:
· ການຮ້ອງຂໍເພື່ອໃຫ້ຄົນເກີດການປ່ຽນແປງພຶດຕິກຳຕາມທີ່ເຮົາຕ້ອງການ ເຄື່ອງມືນີ້ອາດຈະບໍ່ເໝາະສົມ. ເຄື່ອງມືນີ້ເປັນເຄື່ອງມືທີ່ຈະຊ່ວຍສ້າງສາຍສຳພັນທີ່ດີ ທີ່ນຳໄປສູ່ການສົນທະນາ ແລະ ຊອກວິທີການແກ້ໄຂບັນຫາຮ່ວມກັນ ເປັນເລື່ອງຂອງສອງຝ່າຍທີ່ຈະຍິນຍອມພ້ອມໃຈໃຫ້ເກີດການປ່ຽນແປງ. ຖ້າເປັນຄວາມຕ້ອງການພຽງຝ່າຍດຽວ ແລະ ມີການຮ້ອງຂໍ ສະແດງວ່າ ເປັນການຮ້ອງຂໍທີ່ມີການປິດບັງຄວາມຈິງຢູ່.
· ການຮ້ອງຂໍທີ່ມີປະສິດທິຜົນ ຈະຕ້ອງຜ່ານການຝຶກເປັນຢ່າງດີ, ໃຊ້ເວລາດົນ, ຕ້ອງມີການສະທ້ອນຄືນຢູ່ເລື້ອຍໆ, ມີຄວາມອົດທົນ ແລະ ມີວິໄນໃນຕົນເອງ.
· “ຜູ້ຮ້ອງຂໍ” ຕ້ອງເຫັນອົກເຫັນໃຈ “ຜູ້ຖືກຮ້ອງຂໍ” ຢ່າງຈິງໃຈ ໃນກໍລະນີທີ່ການຮ້ອງຂໍຖືກປະຕິເສດ ຍ້ອນວ່າ ສ່ວນຫຼາຍແລ້ວ “ຜູ້ຮ້ອງຂໍ” ຈະຄາດຫວັງວ່າ “ຜູ້ຖືກຮ້ອງຂໍ” ຕ້ອງຍອມຮັບການຮ້ອງຂໍສະເໝີ ເຊິ່ງນັ້ນ ບໍ່ແມ່ນຄວາມຈິງ.
ຖ້າ “ຜູ້ຮ້ອງຂໍ” ສະແດງຄວາມເຫັນອົກເຫັນໃຈ “ຜູ້ຖືກຮ້ອງຂໍ” ວ່າບໍ່ສາມາດເຮັດໄດ້ ຈາກສາເຫດໃດ ສະແດງວ່າ ເປັນການຮ້ອງຂໍ ບໍ່ແມ່ນການອອກຄຳສັ່ງ.
________________________________
[1]
Rosenberg, M.B. (1983). A model for nonviolent communication. New Society
Publishers.
Rosenberg, M.B. (2003). Nonviolent communication: A
language of life. Puddledancer
Press.
ກິດຈະກໍາ "ການຮ້ອງຂໍແບບມີປະສິດທິຜົນ"
ຄຳແນະນຳ:
ໃນຊີວິດປະຈຳວັນ ເຮົາຕ້ອງໄດ້ຮ້ອງຂໍກັບຜູ້ອື່ນຢູ່ຕະຫຼອດ ເຊັ່ນ: ການຮ້ອງຂໍໃຫ້ໝູ່ເຮັດວຽກແທນ, ການຮ້ອງຂໍໃຫ້ທີມງານທຸກຄົນໄດ້ຮ່ວມມືໃນການຈັດກິດຈະກຳ. ແບບຝຶກຫັດນີ້ ຈະຊ່ວຍໃຫ້ທ່ານໄດ້ຝຶກການຮ້ອງຂໍແບບມີປະສິດທິຜົນ.
ຂັ້ນທີ 1: ອະທິບາຍພຶດຕິກຳທີ່ທ່ານຮ້ອງຂໍ. ອະທິບາຍຫຍໍ້ ກ່ຽວກັບການກະທຳ/ພຶດຕິກຳທີ່ທ່ານຈະຮ້ອງຂໍ. (ຂຽນໃສ່ໃນຊ່ອງວ່າງຂ້າງລຸ່ມນີ້.
ຂັ້ນທີ 2: ສຶກສາອົງປະກອບຂອງການຮ້ອງຂໍທີ່ມີປະສິດທິຜົນ, ຄ່ອຍໆ ອ່ານ ທຳຄວາມເຂົ້າໃຈໃຫ້ຊັດເຈນ.
ຂັ້ນທີ 3: ສ້າງການຮ້ອງຂໍທີ່ມີປະສິດທິຜົນ.
1) ອ່ານເບິ່ງພຶດຕິກຳທີ່ທ່ານຮ້ອງຂໍ.
2) ສ້າງຄຳຮ້ອງຂໍທີ່ເຈາະຈົງ, ໃຊ້ພາສາການຮ້ອງຂໍໃນທາງບວກໃຫ້ຊັດເຈນ.
3) ຂຽນອອກມາ ໃຫ້ເປັນປະໂຫຍກທີ່ເຈົ້າຈະເວົ້າ.
ອົງປະກອບຫຼັກ 3 ຢ່າງໃນການຮ້ອງຂໍຢ່າງມີປະສິດທິຜົນ
ອົງປະກອບທີ 1: ແນໃສ່ການສົ່ງເສີມ.
ທຳອິດເລີຍ ການຮ້ອງຂໍຈະແນໃສ່ສິ່ງທີ່ເຮົາຕ້ອງການເຮັດ ຫຼາຍກວ່າການຊອກຫາແນວຜິດ. ສາມາດເວົ້າໄດ້ວ່າ ຕ້ອງແນໃສ່ການສົ່ງເສີມ (ຜົນທີ່ໄດ້ຮັບທີ່ເຮົາຫວັງວ່າຈະເກີດຂຶ້ນ) ຫຼາຍກວ່າການປ້ອງກັນ (ຜົນທີ່ໄດ້ຮັບທີ່ເຮົາປ້ອງກັນບໍ່ໃຫ້ເກີດຂຶ້ນ).
ຕົວຢ່າງ:
· “ກະລຸນາເວົ້າຄ່ອຍໆ ໃນຫ້ອງນີ້” ກັບ “ຫ້າມຮ້ອງໃນຫ້ອງນີ້”.
· “ຂ້ອຍຢາກໃຫ້ເຈົ້າບອກຂ້ອຍແດ່ ວ່າມີຄວາມຈຳເປັນແນວໃດທີ່ຕ້ອງຫຼິ້ນການພະນັນ ແລະ ເຮົາມາລົມກັນວ່າມີທາງເລືອກອື່ນແນວໃດ ທີ່ຈະຕອບສະໜອງຄວາມຈຳເປັນນັ້ນ” ກັບ “ຂ້ອຍຢາກໃຫ້ເຈົ້າເຊົາຫຼິ້ນການພະນັນ”.
ອົງປະກອບທີ 2: ສະເພາະເຈາະຈົງ.
ການຮ້ອງຂໍທີ່ມີປະສິດທິຜົນຕ້ອງສະເພາະເຈາະຈົງ ບໍ່ແມ່ນເວົ້າແບບກວ້າງໆ ກວມລວມ.
ຕົວຢ່າງ:
· “ຂ້ອຍຢາກໃຫ້ເຈົ້າບອກຂ້ອຍມາເລື່ອງໜຶ່ງ ໃນສິ່ງທີ່ຂ້ອຍເຮັດໃຫ້ເຈົ້າຮູ້ສຶກດີ” ກັບ “ຂ້ອຍຢາກໃຫ້ເຈົ້າຮູ້ສຶກດີກັບຂ້ອຍ”.
· “ຂ້ອຍຢາກໃຫ້ເຈົ້າຂັບລົດຕາມຄວາມໄວທີ່ກຳນົດໄວ້” ກັບ “ຂ້ອຍຢາກໃຫ້ເຈົ້າຂັບລົດໃຫ້ດີກວ່ານີ້”.
· “ເຮົາກິນເຂົ້າສວາຍນຳກັນອາທິດລະເທືອ ເຈົ້າຄິດວ່າຈັ່ງໃດ?” ກັບ “ຂ້ອຍຢາກຮູ້ຈັກກັບເຈົ້າຫຼາຍຂຶ້ນ”.
· “ຢາມເຈົ້າມາຫາຂ້ອຍຢູ່ຫ້ອງ ໃຫ້ເຈົ້າເຄາະປະຕູກ່ອນ ໄດ້ບໍ?” ກັບ “ເຈົ້າເຄົາລົບໃນຄວາມເປັນສ່ວນຕົວຂອງຂ້ອຍ ໄດ້ບໍ?”
ອົງປະກອບທີ 3: ອິດສະຫຼະໃນການຕອບ.
ການຮ້ອງຂໍທີ່ມີປະສິດທິຜົນ ບໍ່ແມ່ນການສັ່ງ ແຕ່ເປັນຄຳຖາມທີ່ຜູ້ຕອບ ບໍ່ຈຳເປັນຕ້ອງຕອບກໍ່ໄດ້. ການຮ້ອງຂໍ ຈະກາຍເປັນຄຳສັ່ງ ເມື່ອຄົນເຊື່ອວ່າຖ້າບໍ່ຕອບ ຈະຖືກຕຳໜິ ຫຼື ຖືກລົງໂທດ.
ຢາມຄົນໄດ້ຍິນເຮົາອອກຄຳສັ່ງ ເຂົາເຈົາຈະຄິດຢູ່ 2 ທາງ ແມ່ນ ການຍອມແພ້ ຫຼື ການກະບົດ. ບໍ່ວ່າແນວໃດກໍ່ຕາມ ເຂົາເຈົ້າຮັບຮູ້ແລ້ວວ່າ ເຮົາບີບບັງຄັບເຂົາເຈົ້າ ເຮັດໃຫ້ຄວາມເຫັນອົກເຫັນໃຈຂອງເຂົາເຈົ້າ ທີ່ມີໃຫ້ເຮົາຫຼຸດລົງ. ໂດຍປົກກະຕິ ຄົນບໍ່ມັກການສັ່ງ ຍ້ອນວ່າເປັນການຂົ່ມຂູ່ຄວາມຕ້ອງການພື້ນຖານໃນເລື່ອງອິດສະຫຼະ ເອກະລາດສ່ວນບຸກຄົນ.
ເຮົາສາມາດຮ້ອງຂໍ (ທີ່ບໍ່ແມ່ນການສັ່ງ) ໄດ້ໂດຍ;
1. ບອກໃຫ້ຊັດເຈນວ່າ ໃຫ້ຜູ້ນັ້ນປະຕິບັດຕາມ ຖ້າລາວເຕັມໃຈເຮັດ.
2. ບໍ່ເບິ່ງວ່າເປັນຄວາມຜິດ ຖ້າຜູ້ອື່ນບໍ່ຕອບສະໜອງຕາມການຮ້ອງຂໍ.
3. ບໍ່ໃຈຮ້ານ ຫຼື ຮຸກຮານ ໃນເວລາທີ່ຄົນອື່ນບໍ່ໄດ້ຕອບສະໜອງການຮ້ອງຂໍ.
ຕົວຢ່າງ:
· “ເຈົ້າເຕັມໃຈຈັດໂຕ໊ະບໍ?” ກັບ “ຂ້ອຍຢາກໃຫ້ເຈົ້າຈັດໂຕ໊ະ”.
· “ເຈົ້າເຕັມໃຈຊ່ວຍຂ້ອຍກຽມພາວເວີ້ພ້ອຍນີ້ບໍ?” ກັບ “ຂ້ອຍຢາກໃຫ້ເຈົ້າຊ່ວຍຂ້ອຍເຮັດພາວເວີ້ພ້ອຍນີ້”.